بررسی اثرات تجمعی آلودگی هوای شهر تهران با استفاده از شاخص های نابرابری محیط زیستی

امروزه آلودگی هوا به عنوان یک خطر محیط زیستی، در شهرهای بزرگ به یک معضل و چالش جدی تبدیل شده است. خطرات محیط زیستی می توانند با یکدیگر به صورت تجمعی عمل کرده و یا به صورت پیچیده ای با یکدیگر واکنش نشان داده و تهدیدهای بزرگی را برای سلامتی انسان فراهم نمایند. از سویی دیگر جوامع با شرایط اقتصادی- اجتماعی پایین تر معمولا در برابر استرس های محیطی زیستی بیشتر و بزرگتری نسبت به سایر افراد جامعه قرار می گیرند. در پژوهش حاضر که نخستین مطالعه در زمینه بررسی نابرابری اثرات تجمعی و منفرد آلودگی هوا در مناطق شهری ایران می باشد، شهر تهران به عنوان یکی از آلوده ترین کلان شهرها انتخاب گردید. براساس الگوریتم هندرسون مدل رگرسیون کاربری سرزمین برای آلاینده های pm10 وno2 در سال 1390 توسعه داده شد. مدلی که برای آلاینده pm10 توسعه داده شد شامل 3 متغیر پیشگو با ضریب تبین 65/0 بود. همچنین مدل توسعه داده شده برای آلاینده no2 شامل 4 متغیر پیشگو با ضریب تبین 77/0 بود. نتایج اعتبار سنجی نیز به ترتیب برای آلاینده-های pm10 وno2 برابر با 69/0 و 66/0 بود. نتایج بررسی شاخص های نابرابری منفرد و تجمعی آلودگی هوا در مناطق 22گانه شهر تهران براساس پارامترهای اقتصادی- اجتماعی نشان داد که در بین مناطق شهر تهران نابرابری آلودگی هوا وجود دارد و در این بین پارامتر درصد افراد فقیر مهم ترین عامل ایجاد کننده نابرابری می باشد. یافته های این پژوهش می تواند در ارائه راهبردهای پیشگیری و سیاست گذاری مرتبط با آلودگی هوا برای مدیران و سیاستگذاران، تاثیرگذار باشد و امید است که تلاشی در جهت حل این چالش جدی شهر تهران باشد.